معرفی روستای دیدنی خمس و نقشه

برای دیدن نقشه کلیک کنید

با سلام 

 عزیزانی که این مطالب را مطالعه می کنند به حضورشان عرض می کنم که  مطالب درج شده در مورد خمس اطلاعات و مطالعات اینجانب صحابعلی مهدی زاده  می باشد که از منابع در دسترس به دست آمده است. 

بعضا شاید مطالب دقیق تر از این در دسترس عزیزان باشد که در صورت تمایل می توانند اطلاعات و منابع دقیق آن را از طریق ایمیل و یا به هر نحوی اطلاع دهند تا بتوانیم مطالب غنی تری را در شناخت خمس بگنجانیم.

خمس روستایی است که در استان اردبیل ، بخش مرکزی شهرستان خلخال، دهستان خانندبیل شرقی قرار گرفته است.فاصله روستا تا مرکز شهرستان خلخال حدود ۱۵ کیلومتر است . روستای مجره در شمال  و روستای اسکستان در جنوب شرقی آن از همسایگان روستای خمس می باشند. از طرفهای شرق و غرب توسط کوه های بلند که ارتفاع بعضی از آنها به بیش از ۲۰۰۰ متر می رسداحاطه شده است .

این روستا در گذشته نه چندان دور از رونق ، شادابی و طراوت بسیاری برخوردار بود ولی در چند سال گذشته با مهاجرت قشر جوان این روستا به اقصی نقاط کشور خصوصا تهران و شهر های اطراف آن از آن رونق قبلی دیگر خبری نیست . و در حال حاضر بر اساس سر شماری سال ۱۳۸۵ جمعیت روستا بالغ بر ۱۰۵۱ نفر با ۲۹۵ خانوار را شامل می شود که در سالهای قبل از آن تعداد خانوارها بیش از ۷۰۰ خانوار و جمعیت بیش از ۳۰۰۰ نفر می رسید. پیشه ساکنان روستا اکثرا کشاورزی و دامداری می باشد.

در این روستا افراد سر شناسی همچون ملا مرتضی سلطان الواعظین ، ملا نصرت مرحوم ، میرزا ذوالفقار سالک و ملا مظاهر معلم اخلاق و نمونه انسان کامل می توان نام برد که در خاطر اهالی روستا ماندگار و ذکرشان همیشه بر زبانها جاری می باشد.

از آنجا که روستای خمس از پیشینه تاریخی بسیار زیادی بر خوردار است. و تا کنون در بیان آن گمانه زنی های زیادی نقل شده است ولی متاسفانه آثار بدست آمده ازگورستان ها و سنگ قبرهای انسان نمایی که در آن وجود دارد تاریخ دقیق روستا مشخص نشده است. آثار باستانی که در روستای خمس وجود دارد می توان به چند مورد اشاره کرد.

۱. تپه باستانی ارمنی کندی

۲. گورستان باستانی (دیا) در منطقه کامان آیی

۳. گورستان باستانی کله کئیین(منطقه باستانی دیکلی داش )

۴. امامزاده آقا سید ابراهیم (از فرزندان امام موسی کاظم (ع))

۵. امامزاده آقا میر زمان (ع)

۶. مسجد علیاء(مسجدحاج عبدالغنی رزاقی خمسی مربوط به دوره قاجار است و در شهرستان خلخال، روستای خمس (خلخال) واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۹ مرداد ۱۳۷۹ با شماره ثبت ۲۷۶۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.)

۷. مسجد جامع از آثار دوره قاجاریه

۸. همیشه قالا

۹. آقاپیر

۱۰. اجاق شیخ یوسف و اجاق آقا سید نجات

تاریخچه خمس(khemes):

با توجه به وجود قبرستانهای باستانی متروکه (گورهای گبری) در نقاط مختلف خمس می توان آن را یک روستای بالای 2000 سال قدمت دانست،از این قبرستانها میتوان به ارمنی کندی- گور قبیری(دیای فعلی)-دیکلی داش و ... اشاره کرد.  

 خمس(khams): 

خمس در لغت به معنی پنج عربی است ،در کذشته به خاطر این که همه روستاها مورد غارت حمله وران قرار میگرفتند، وچپاول می شدند، بزرگان پنج ده( کلکیین(دیکلی داش) ، اویسی ، دیا(کامانایی) ، ارمنی کندی و دورد اولر ) تصمیم

می گیرند در تپه ای کنار هم جمع شده و از حمله دیگران در امان باشند.  

بنابراین در تپه ای که هم اکنون در قله آن حرم آقا میرزمان(ع) بنا گردیده است،جمع شده اند که این مطلب با توجه به آثار موجوددر منطقه عقلانی تر است. 

 خمیس: 

خمیس یعنی لشکری که پنج فوج داشته باشد وآن مقدمه و قلب و میمنه و میسره و ساقه باشد، که این مطلب نیز صحت کلمه خمس را تایید می نماید.

 جمیس:

افرادی هستند معتقدند که روستا در سالیان دور به این اسم شناخته می شده است. 

جمیس به معنی شربت یا پمادی بوده که از ترکیب شیر اسب و چند عصاره گیاهی برای درمان بعضی از بیماریها از جمله برای آسم و سل کاربرد داشته وچون در این محل آن داروی سنتی تهیه می شده به این اسم معروف بوده ، که بنده در مورد رد یا تایید آن منبع دقیقی در دسترس ندارم.

چرا به خمس عربستان گویند؟ 

با توجه به این که در خمس زمانی مکتبخانه ای بوده و در سطح حوزه علمیه حال حاضر که در آنجا طلبه هایی تعلیم می دیدند،بنابراین روستای خمس به روستای هفتاد عبا بدوش معروف بوده و با توجه به این که به تعالیم دینی و مذهبی اهمیت خاصی می دادند و تعلیم و رواج علم عربی و کاربرد آن در خمس نسبت به روستاهای دیگر پیشی داشته است.

 بخشی از نظرات آقای مهدی کرینی در مورد روستای خمس.

کلمه khimisخیمیس بدلیل نبود حرف خ در زبان تورکی در دوران قدیم و قبل از اسلام بصورت کیمیس ;kimis تلفظ می شده است. و همان طور که اشاره کرده اید کیمیس به معنی شربتی است از شیر اسب که برای بعضی امراض از جمله سل و آسم استفاده می شده است. و از آنجا که پرورش اسب از روزگاران قدیم و در طول تاریخ یکی از مشغله ها و نیازهای مردم منطقه بوده است.بی شک می تواند درست باشد. کلمه خیمیس در کتاب دده قورقود که 1200 سال پیش نوشته شده است با اصطلاح جیمیز و جیمیس و در همان مفهوم بکار برده شده و ترکیه امروزی بصورت کیمیس استفاده می شود.و در رشته(پزشکی)میکروبیولوژی با عنوان کومیسkomis استفاده می شود و برای درمان بعضی از امراض مورد استفاده قرار می گیرید.ضمنا در مورد تاریخ خیمیس نیز هیچ منبع موثقی وجود ندارد بجز قبرستانهای موجود، که اکثر آنها حکایت از تاریخ قبل از اسلام را دارند و نیاز به کاوش و مطالعه می باشد که متاسفانه کوچکترین کاری در زمینه صورت نگرفته است و 2000 سال تاریخ تخمینی بوده و حداقل قدمتی است که برای تاریخ این منطقه در نظر گرفته شده است و چه بسا تاریخ این روستا و منطقه به بیش از 7000 سال نیز برسد و البته علم همه چیز را برملا می سازد و امیدواریم آن روز زودتر برسد و فرزندان این دیار با مطالعه و تحقیقات علمی کارهای مفید و مثمری انجام دهند و نام خود را هم در راستای خدمت به وطن و هم در راستای خدمت به علم و آشکار ساختن حقیقت ماندگار نمایند.یاشاسین توپراقیمیز. یاشاسین خیمیس